/
Ubezwłasnowolnienie a testament: kto dziedziczy majątek osoby ubezwłasnowolnionej po jej śmierci?

Ubezwłasnowolnienie a testament: kto dziedziczy majątek osoby ubezwłasnowolnionej po jej śmierci?

Czas czytania: 4 minuty

Czas czytania: 4 minuty

Spis treści:

Ubezwłasnowolnienie a testament

Wiele osób zastanawia się, co dzieje się z majątkiem osoby prawnie ubezwłasnowolnionej po jej śmierci. Czy osoba pozbawiona pełnej zdolności do czynności prawnych może w ogóle spisać testament i zdecydować o podziale swojego majątku? A jeśli nie – to kto wejdzie w prawa spadkobiercy takiej osoby? Niniejszy artykuł stara się rozwiać te wątpliwości, omawiając temat z perspektywy polskiego prawa.

Czy osoba ubezwłasnowolniona może sporządzić testament?

Na początku warto wyjaśnić, co to znaczy ubezwłasnowolnienie. W polskim prawie jest to sądowe pozbawienie lub ograniczenie zdolności osoby do samodzielnego decydowania o swoich sprawach (np. z powodu choroby psychicznej). Skutkiem takiego orzeczenia jest utrata pełnej zdolności do czynności prawnych przez tę osobę. Pojawia się zatem pytanie: czy osoba ubezwłasnowolniona częściowo może sporządzić testament? Odpowiedź – zgodnie z obowiązującym prawem – jest negatywna. Zarówno w przypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego, jak i częściowego sporządzenie ważnego testamentu nie jest dopuszczalne. Testament jest szczególną czynnością prawną, która wymaga pełnej zdolności do czynności prawnych, a osoba ubezwłasnowolniona (nawet tylko częściowo) takiej zdolności nie posiada. W praktyce oznacza to, że każdy testament sporządzony przez osobę ubezwłasnowolnioną będzie nieważny z mocy prawa, niezależnie od okoliczności jego sporządzenia.

Potrzebujesz wsparcia we własnej sprawie?

Umów się na spotkanie

Pozostaw swój numer telefonu. Oddzwonimy w celu ustalenia dogodnego terminu

Osoba ubezwłasnowolniona a testament w świetle prawa

Prawo spadkowe jednoznacznie reguluje kwestię ubezwłasnowolnienie a testament. Zgodnie z art. 944 § 1 Kodeksu cywilnego1 sporządzić i odwołać testament może wyłącznie osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Oznacza to, że osoba ubezwłasnowolniona (zarówno całkowicie, jak i częściowo) nie spełnia tego wymogu i jej testament od początku będzie nieważny. Testament osoby ubezwłasnowolnionej – niezależnie od formy, w jakiej został spisany – będzie nieważny z mocy samego prawa. Ustawodawca nie przewidział w tej kwestii żadnych odstępstw – zarówno w przypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego, jak i częściowego. Orzecznictwo sądowe również to potwierdza. Ubezwłasnowolnienie częściowe a testament skutkuje zatem dokładnie tym samym brakiem możliwości testowania co ubezwłasnowolnienie całkowite. Co istotne, art. 944 § 2 k.c. stanowi, że testament nie może być sporządzony ani odwołany przez przedstawiciela. Osoba ubezwłasnowolniona nie może zatem skutecznie wyrazić swojej ostatniej woli za pośrednictwem opiekuna czy kuratora.

Kto może otrzymać majątek osoby ubezwłasnowolnionej po jej śmierci?

Skoro osoba pozbawiona zdolności do sporządzania testamentu nie może rozrządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci, majątek osoby ubezwłasnowolnionej po jej śmierci co do zasady podlega dziedziczeniu ustawowemu. Oznacza to, że dziedziczą najbliżsi krewni zmarłego według reguł przewidzianych w Kodeksie cywilnym. W pierwszej kolejności majątek przejmują dzieci i małżonek spadkodawcy. W razie ich braku dziedziczą kolejno: rodzice, rodzeństwo (oraz ich dzieci), a następnie dziadkowie. Ostatecznie, jeśli brak jakichkolwiek krewnych, spadek dziedziczy gmina ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego lub Skarb Państwa. Należy podkreślić, że ubezwłasnowolnienie nie wpływa na prawa spadkobierców ustawowych – osoba ubezwłasnowolniona jest traktowana jak każdy inny spadkodawca, z tą różnicą, że nie pozostawi po sobie ważnego testamentu, jeżeli nie został on sporządzony przed ubezwłasnowolnieniem. Wcześniejsze rozrządzenie majątkiem w testamencie zachowuje bowiem moc prawną pomimo późniejszego ograniczenia zdolności do czynności prawnych testatora. W takiej sytuacji majątek osoby ubezwłasnowolnionej po jej śmierci zostanie przekazany spadkobiercom wskazanym w testamencie.

 

Po śmierci osoby ubezwłasnowolnionej należy przeprowadzić standardowe postępowanie spadkowe – uzyskać sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo sporządzić u notariusza akt poświadczenia dziedziczenia. Są to typowe sprawy spadkowe i wcześniejsze ubezwłasnowolnienie spadkodawcy nie wpływa na przebieg takiego postępowania. Warto też zauważyć, że opiekun prawny lub kurator osoby ubezwłasnowolnionej nie staje się jej spadkobiercą z samego faktu pełnienia opieki. Taki opiekun może dziedziczyć po podopiecznym wyłącznie wtedy, gdy sam należy do kręgu spadkobierców ustawowych (np. jest członkiem rodziny) albo został uwzględniony w testamencie sporządzonym zanim orzeczono ubezwłasnowolnienie.

Masz sprawę, którą chcesz omówić?

Porozmawiajmy o Twojej sytuacji

Zgłoś chęć rozmowy. Zamów konsultację telefoniczną

Podsumowanie

Podsumowując, osoba ubezwłasnowolniona a testament to połączenie wykluczone na mocy obowiązujących przepisów. Osoba pozbawiona pełnej zdolności do czynności prawnych nie może sporządzić ważnego testamentu. W rezultacie spadek zostanie rozdzielony między spadkobierców ustawowych. Dlatego też warto sporządzić testament, zanim nastąpi utrata zdolności do decydowania o swoim majątku. W razie wątpliwości nieoceniona może okazać się profesjonalna pomoc prawna w zakresie ubezwłasnowolnienia, zapewniająca potrzebne wsparcie dla rodziny i bliskich osoby ubezwłasnowolnionej.

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 1071) 

Autor wpisu:

Picture of Mariusz Krzyżanowski<br><font color="#C39E3A"; size=4> adwokat</font><br><br>
Mariusz Krzyżanowski
adwokat

Niniejsza publikacja została opracowana z najwyższą starannością, jednak niektóre informacje przedstawiono w sposób skrócony. W związku z tym artykuł ma wyłącznie charakter poglądowy, a zawarte w nim treści nie mogą zastępować pełnej i szczegółowej analizy danego zagadnienia. Kancelaria Adwokacka Mariusz Krzyżanowski nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek straty wynikające z działań podjętych lub zaniechanych na podstawie niniejszej publikacji. W celu omówienia indywidualnej sprawy zapraszamy do kontaktu i podjęcia współpracy.

Zeskanuj kod QR telefonem, aby pobrać wizytówkę

Formularz zgłoszenia

Bank udzielający kredytu*:
Data udzielenia kredytu*:
Kwota udzielonego kredytu (w PLN)*:

Okres kredytowania (w miesiącach)*:
Rodzaj rat*:
Marża banku w dniu uruchomienia (w %)*:

Pola opcjonalne. Jeżeli Cię nie dotyczą, możesz przejść dalej.
Karencja w spłacie kapitału (w miesiącach):
Data całkowitej spłaty kredytu:

Preferowane godziny kontaktu*:
Imię i nazwisko*:
Telefon*:
E-mail*:
Załącz skan umowy kredytu*:

Załącz historię spłaty kredytu:

* pole wymagane

Formularz zgłoszenia

Bank udzielający kredytu*:
Data udzielenia kredytu*:
Kwota udzielonego kredytu (w PLN)*:

Okres kredytowania (w miesiącach)*:

Pola opcjonalne. Jeżeli Cię nie dotyczą, możesz przejść dalej.
Data całkowitej spłaty kredytu:

Preferowane godziny kontaktu*:
Imię i nazwisko*:
Telefon*:
E-mail*:
Załącz skan umowy kredytu*:

Załącz historię spłaty kredytu:

* pole wymagane

Formularz weryfikacji umowy

Preferowane godziny kontaktu*:
Imię i nazwisko*:
Telefon*:
E-mail*:

Załącz skan umowy kredytu*:

Załącz historię spłaty kredytu:


* pole wymagane

Formularz zgłoszenia

Bank udzielający kredytu*:
Data udzielenia kredytu*:
Kwota udzielonego kredytu (w PLN)*:

Okres kredytowania (w miesiącach)*:
Rodzaj rat*:
Marża banku w dniu uruchomienia (w %)*:

Pola opcjonalne. Jeżeli Cię nie dotyczą, możesz przejść dalej.
Karencja w spłacie kapitału (w miesiącach):
Data całkowitej spłaty kredytu:

Preferowane godziny kontaktu*:
Imię i nazwisko*:
Telefon*:
E-mail*:
Załącz skan umowy kredytu*:

Załącz historię spłaty kredytu:

* pole wymagane

Formularz zgłoszenia

Bank udzielający kredytu*:
Data udzielenia kredytu*:
Kwota udzielonego kredytu (w PLN)*:

Okres kredytowania (w miesiącach)*:
Rodzaj rat*:
Marża banku w dniu uruchomienia (w %)*:

Pola opcjonalne. Jeżeli Cię nie dotyczą, możesz przejść dalej.
Karencja w spłacie kapitału (w miesiącach):
Data całkowitej spłaty kredytu:

Preferowane godziny kontaktu*:
Imię i nazwisko*:
Telefon*:
E-mail*:
Załącz skan umowy kredytu*:

Załącz historię spłaty kredytu:

* pole wymagane

Formularz zamówienia kontaktu

Preferowane godziny kontaktu:
Call Now Button