Trwałe rozstanie małżonków jest procesem złożonym i często bolesnym. W polskim postępowaniu rozwodowym jedną z kluczowych kwestii jest wykazanie przed sądem, że między stronami ustały więzi tworzące wspólne życie. Dowody potwierdzające brak faktycznego pożycia – zarówno w sferze fizycznej bliskości, jak i więzi emocjonalnej oraz gospodarczej – mogą przesądzić o wyniku sprawy. Poniżej wyjaśniamy, czym jest formalnie rozkład pożycia, kiedy i dlaczego trzeba go udowodnić oraz jak rozpoznać jego oznaki, etapy i najczęstsze przyczyny.
Czym jest rozpad pożycia małżeńskiego?
Polskie prawo rodzinne posługuje się pojęciem trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego, które stanowi podstawową przesłankę rozwodu (art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego1). Oznacza to, że między małżonkami ustały wszystkie więzi: duchowa (uczuciowa), fizyczna (intymna) oraz gospodarcza (prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego). Co ważne, rozpad pożycia małżeńskiego musi mieć charakter trwały – brak realnych perspektyw na odbudowę wspólnego życia. Innymi słowy, sąd orzeknie rozwód tylko wtedy, gdy stwierdzi, że powrót do wspólnego pożycia nie jest już możliwy.
Kiedy jego udowodnienie jest istotne?
W każdej sprawie o rozwód sąd bada, czy rzeczywiście nastąpiło trwałe zerwanie więzi małżeńskich. Udowodnienie tego faktu jest szczególnie istotne, gdy jeden z małżonków nie wyraża zgody na rozwód i kwestionuje rozstanie. Wówczas strona inicjująca postępowanie musi przedstawić dowody potwierdzające, że nastąpił rozpad małżeństwa mimo sprzeciwu drugiej strony. Sytuacje takie często mają miejsce przy rozwodach z orzeczeniem o winie, gdzie małżonek obarczany wyłączną winą stara się wykazać, że małżeństwo jeszcze się nie rozpadło. Z kolei gdy oboje małżonkowie zgadzają się co do zakończenia małżeństwa i potwierdzają rozkład pożycia, samo postępowanie jest prostsze – sąd i tak zapyta o okoliczności rozpadu, ale zgodne zeznania stron zwykle wystarczają do stwierdzenia zupełnego rozkładu. Należy pamiętać, że nawet jeśli spełniona została przesłanka trwałego rozkładu, istnieją tzw. negatywne przesłanki rozwodu – sąd nie orzeknie rozwodu m.in. wtedy, gdy wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro małoletnich dzieci albo gdy o rozwód występuje wyłącznie małżonek, z winy którego doszło do rozkładu, a druga strona się sprzeciwia.
